Η Τράπεζα του Ψεύδους δεν ανακεφαλαιοποιείται εύκολα

του Ευάγγελου Βενιζέλου

Όταν το Φεβρουάριο του 2012 συμφωνήθηκε με τα κράτη - μέλη της ευρωζώνης, τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το ΔΝΤ  το δεύτερο πρόγραμμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, προβλέφθηκαν 50 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση (των βιώσιμων / συστημικών) και την εκκαθάριση (των μη βιώσιμων) ελληνικών τραπεζών. Το δεύτερο αυτό πρόγραμμα περιλάμβανε ονομαστική μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους κατά 126 δισ. ευρώ (106 μέσω του PSI και 20 μέσω της επαναγοράς ομολόγων) και επιπλέον μείωση του χρέους σε καθαρή παρούσα αξία, λόγω των εξαιρετικά ευνοϊκών όρων του δανείου του EFSF, που έφτανε τα άλλα 100 δισ. ευρώ και συνιστούσε ένα ολόκληρο OSI ( official sector involvement) υπέρ της Ελλάδος με μείωση παρούσας αξίας χρέους  ίση με το 49% του ΑΕΠ του 2013.
Η ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών και η εκκαθάριση (resolution) των μη βιώσιμων τραπεζών θα ήταν αναγκαία ανεξαρτήτως της μεγάλης παρέμβασης στο χρέος (μέσω  του PSI και του OSI) για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, επειδή ούτως ή άλλως οι τράπεζες έπρεπε να αποτιμήσουν στην δραματικά μειωμένη εμπορική τους αξία τα χαρτοφυλάκια τους ομολόγων ελληνικού δημοσίου. Δεύτερον, γιατί έπρεπε να αντιμετωπισθεί το ζήτημα των μη εξυπηρετουμένων δανείων που έβαινε διογκούμενο.
Υπήρχε άλλωστε και ο υπολανθάνων τρίτος λόγος: η τυχόν ασύντακτη χρεοκοπία της χώρας θα συμπαρέσυρε και το τραπεζικό σύστημα ολόκληρο και πρωτίστως τις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Τα κεφάλαια που διέθεσε το ΤΧΣ για την εκκαθάριση μη βιώσιμων τραπεζών είναι περίπου 14 δισ. και υπολογίζεται έως τώρα σε περίπου 2,5 δισ. η ανάκτηση ως  προϊόν της εκκαθάρισης.
Τα κεφάλαια που είχε διαθέσει το ΤΧΣ στις τέσσερις συστημικές τράπεζες μέχρι την τελευταία  ανακεφαλαιοποίηση ήταν περίπου 25 δισ. που τα είχε ήδη κερδίσει χάρη στο PSI. Σύμφωνα με τη μελέτη βιωσιμότητας του χρέους που είχε ληφθεί υπόψη το 2012, το δημόσιο είχε προοπτική ανάκτησης 16 δισ. ευρώ από το χαρτοφυλάκιο του στις συστημικές τράπεζες.
Με βάση τις λογιστικές καταστάσεις και τα δελτία τύπου του ίδιου του ΤΧΣ στις 31 Δεκεμβρίου 2013 η εύλογη αξία του χαρτοφυλακίου του στις συστημικές τράπεζες ήταν 22,5 δισ. (παραπάνω από την πρόβλεψη για 16 δισ.). Η αξία αυτή για ευνόητους πολιτικούς λόγους που επιδρούν άμεσα στη χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών, άρχισε να μειώνεται μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014  στις οποίες πρώτευσε ο ΣΥΡΙΖΑ και ενόψει της διαδικασίας εκλογής ΠτΔ που ο ΣΥΡΙΖΑ επεδίωκε να λειτουργήσει ως μοχλός διάλυσης της Βουλής. Το Σεπτέμβριο του 2014 η αξία του χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ ήταν 17 δισ. και στις 10 Δεκεμβρίου 2014 έφτασε τα 13 δισ.

Μετά ήρθαν οι εκλογές του Ιανουαρίου 2015 και η διαπραγμάτευση Τσίπρα. Στις 31 Μαρτίου 2015 η αξία του χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ ήταν 6,5 δισ. Φτάσαμε στα capital controls, το δημοψήφισμα, τη ριζική αλλαγή κυβερνητικής πολιτικής, στο τρίτο μνημόνιο, τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015. Τον Οκτώβριο 2015 η αξία του χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ ήταν πια 2,4  δισ!

Φτάσαμε κατά τον τρόπο αυτό στη νέα ανακεφαλαιοποίηση που οργάνωσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ / ΑΝΕΛ. Η κυβέρνηση αυτών:
- που κατηγόρησαν ως σκανδαλώδεις τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις και την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων!
- που έθεταν στο στόχαστρο τις  διοικήσεις των τραπεζών, οι οποίες είχαν επιλεγεί  με την τυπική ή ουσιαστική συναίνεση του δημοσίου!
- που διακήρυτταν την ανάγκη κρατικοποίησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, το οποίο βεβαίως ανήκε κατά συντριπτική μετοχική πλειοψηφία στο δημόσιο μέσω του ΤΧΣ και υπαγόταν ούτως ή άλλως σε πολλαπλά επίπεδα δημόσιας εποπτείας, εθνικής και ευρωπαϊκής!
Η κυβέρνηση με τις καθυστερήσεις, τις ανακολουθίες και τα λάθη της διαμόρφωσε τα χειρότερα δυνατά συμφραζόμενα για την ανακεφαλαιοποίηση παράγοντας και ανακυκλώνοντας την πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα.
Παρόλα αυτά  και εις πείσμα των κυβερνητικών χειρισμών:
- αποφεύχθηκε το κούρεμα καταθέσεων
- διασφαλίστηκε η ιδιωτική συμμετοχή με τους ευνοϊκούς όρους της τελευταίας ανακεφαλαιοποίησης
- περιορίσθηκε η δημοσιονομική επιβάρυνση που προκάλεσε η πολιτική της κυβέρνησης
Όμως :
- απαξιώθηκαν οι μόλις προηγούμενες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και
- περιορίσθηκε   δραστικά  η ελληνική  συμμετοχή  δημόσια και ιδιωτική
Το κυριότερο είναι ότι εκμηδενίσθηκε η εύλογη αξία του χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ που έχει διαθέσει τώρα πλέον 31 δισ. στις συστημικές τράπεζες χωρίς δυστυχώς  να υπάρχει πια  προοπτική  ανάκτησης των κεφαλαίων αυτών - ούτε καν των 16 δισ. της πρόβλεψης της μελέτης του 2012 που είχε γίνει μέσα στην κατάσταση στην οποία ήταν στις αρχές του 2012 η ελληνική οικονομία  -  μέσα από τη βελτίωση της χρηματιστηριακής αξίας των τραπεζών. Αυτό οφείλεται στη δραστική μείωση των ποσοστών συμμετοχής του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών. Τα βασικά δεδομένα δεν μπορούν πρακτικά να μεταβληθούν λόγω της ύπαρξης των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολογιών (CoCos).
Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι το ΤΧΣ με το αποδυναμωμένο χαρτοφυλάκιο του έχει ήδη εισφερθεί, σύμφωνα με το τρίτο μνημόνιο, στο "μεγάλο" ταμείο των 100 δισ. που δεν είχε γίνει ποτέ δεκτό την περίοδο 2010-2015 από τις ελληνικές κυβερνήσεις.
Τα ποσοστά λοιπόν του ΤΧΣ μειώθηκαν στην Πειραιώς από το 66,9 στο 25%, στην ALPHA από το 66,2 στο 11%, στην Eurobank από το 35 στο 2,5%, στη δε Εθνική από το 57,3 υπολογίζεται να μειωθούν στο 33%.
Η εικόνα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος είναι πλέον ριζικά διαφορετική. Και βεβαίως τελείως αντίθετη από αυτή που αποτέλεσε τη βάση της εύκολης και πολύ συχνά χυδαίας αντιμνημονιακής δημαγωγίας των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και όλων των  "αγανακτισμένων" δυνάμεων.

Τώρα αναζητούν απεγνωσμένα μια άλλη αφήγηση και νομίζουν ότι την βρήκαν στο "παράλληλο τραπεζικό σύστημα" εκτός εποπτείας της ΕΚΤ και του SSM! Ξεχνούν όμως το θεσμικό ρόλο της ΤτΕ και κυρίως την ανάγκη κεφαλαίων.

Υπάρχει συνεπώς  μια και μόνη τράπεζα στην οποία το χαρτοφυλάκιο μετοχών του ΣΥΡΙΖΑ και των εταίρων του, εμφανών και αφανών, πάει καλά: η Τράπεζα του Ψεύδους που δεν περιέχει θυρίδες αυτοσυνειδησίας και συγγνώμης και ευτυχώς δεν μπορεί να ανακεφαλαιοποιηθεί πλέον εύκολα.